Salvator, Ludwig Erzherzog von Oesterreich
Πώς χορεύουν στουςΠαξούς, 1884-1885.
Oesterreich Salvator Ludwig Erzherzog von: "ΠώςχορεύουνστουςΠαξούς, 1884-1885", ΠαράδοσηκαιΤέχνη 064, σελ. 4, Αθήνα, Δ.Ο.Λ.Τ., Ιούλιος-Αύγουστος 2002. Paxos und Antipaxos im Ionischen Mere. Würzburg & Wien, Leo Woerl, 1887.
Πώς χορεύουν στους Παξούς, 1884-1885
Ο χορός γίνεται με το μαντίλι στο χέρι, σε κύκλο γύρω από τους βιολιτζήδες που είναι στο κέντρο. Είναι αδύνατο να φανταστεί κανείς κάτι το αγνότερο από τα κορίτσια που κρατημένα από τα χέρια με τα βλέμμα χαμηλωμένο τραγουδούν σε έναν τόνο, ενώ στην κάθε μια από τις δύο άκρες βρίσκεται ένας άντρας κρατημένος με μαντίλι από την τελευταία κοπέλα. Οι Παξινοί χορεύουν με διάφορους τρόπους, είτε με τον κορφιάτικο είτε με τον ζωηρότερο αλβανικό. Καλαματιώτης ονομάζεται ο χορός όπου οι γυναίκες τραγουδούν και οι άντρες κουνιούνται. Ζωηρότερος είναι εκείνος ο παξινός χορός όπου ο άντρας σκιρτά και αναπηδά περισσότερο με τον κορφιάτικο τρόπο. Καμιά φορά ο άντρας περιστρέφεται και αλλάζει το μαντίλι πίσω από την πλάτη του. Στο χορό Ρουμέικο πηδούν και οι γυναίκες μαζί, εφόσον ο ρυθμός είναι ταχύτερος και ζωηρότερος. Ο ένας άντρας στέκεται στη μέση, ενώ ο άλλος στην άκρη του σπειροειδούς κύκλου αναπηδά και αλλάζει το μαντίλι πίσω από την πλάτη του. Ο ρυθμός του χορού είναι περισσότερο ή λιγότερο ζωηρός και ορισμένοι ναύτες ρίχνουν πυροβολισμούς την ώρα που περνούν με ευλυγισία κάτω από το ανυψωμένο μαντίλι, όταν σηκώνουν το πόδι και το κτυπούν κάτω. Ο καθένας χορεύει συνήθως δύο χορούς, όπου ο πρώτος οδηγεί και ο άλλος ακολουθεί, μετά δύο άλλοι και ούτω καθεξής. Αλλοι χορεύουν ηπιότερα, άλλοι ζωηρότερα σε ταχύτερο τέμπο, οι πρώτοι όμως απολαμβάνουν μεγαλύτερης εκτίμησης. Οι άλλες γυναίκες κάθονται γύρω σε κύκλο, ενώ οι άντρες μένουν όρθιοι και επισκέπτονται συχνά τα γειτονικά μαγαζιά.
Salvator, Ludwig Erzherzog von Oesterreich: Paxos und Antipaxos im Ionischen Mere. Würzburg & Wien, Leo Woerl,1987