ΝικόλαοςΥφαντής

Ο πωγωνήσιος γάμος.

Υφαντής, Νικόλαος: Ο πωγωνήσιος γάμος. Αθήνα, Ζωίδης, 1972, 417 σελ.

σελ. 61

Τότε η μάνα του γαμπρού άλλαζε θέσι στο χορό κι έμπαινε ανάμεσα στα αρραβωνιασμένα, που τα ξεχώριζε για λίγο, ως ότου ξανακουστή το τραγούδι: "Τραβήξου, μάν' απαυτού και σύρε παρακάτω, να σμίξουν τα παιδιά σου, να ζιουν, να σου προκόψουν. Λυγίσματα, λυγίσματα, βεργοκαγκελίσματα". Ολοι οι χοροί της νύφης χορεύονταν με πολλά βεργολυγίσματα και κλωθοκαγκελίσματα.

Κάποια στιγμή, ανάμεσα στα τόσα χορευτικά τραγούδια ακούονταν και το ειδικό τραγούδι: "Ταράξου, Νούν' απαύτου και σύρε παρακάτω, να σμίξουν τα παιδιά σου, τα δυο στεφανωτά σου. Λυγίσματα, λυγίσματα, βεργοκαγκελίσματα". Τότε η Νούνα αποτραβιόνταν από τη θέσι της, ανταμώνοντας χεροπιαστά τα δυο αρραβωνιασμένα. Είναι η πρώτη φορά, που χορεύουν χεροπιαστά, ως ότου ξανακουστή το τραγούδι, ύστερα από ένα ή δυο χορευτικούς γύρους.

+++++++++++++++++++++++

σελ. 141

Ολα τα κορίτσια ξέρουν τους χορούς. Τους μαθαίνουν από τα πιο μικρά τους χρόνια, χορεύοντας με τη μάνα τους σε γάμους και πανηγύρια, πιασμένες από το μαντήλι, δεμένο από τη ζώνα της μάνας τους, ή χορεύοντας στο τέλος του χορού - όλο μικρά κορίτσια.

+++++++++++++++++++++++++++++

σελ. 193

Μετά το κέρασμα του γλυκού και της κουλούρας, άρχιζε ο χορός των ανδρών στην αυλή του σπιτιού. Πρώτος έσερνε το χορό ένας ηλικιωμένος από το σόι του γαμπρού. Τον ακολουθούσαν άλλοι, πιασμένοι χέρι-χέρι ή κρατημένοι από τα μαντήλια τους, όλοι από το σόι του γαμπρού. Σε λίγο η προτίμησις δίνονταν στους συμπεθέρους (σόι της νύφης). Χόρευε πρώτος ένας ηλικιωμένος, χορευταράς. Τον ακολουθούσαν άλλοι συμπέθεροι. Το σόι του γαμπρού τώρα έπαιρνε τελευταίες θέσεις.

Χόρευαν όλοι κυκλικά, όπως ταιριάζει στους πωγωνήσιους χορούς. Χόρευαν πολλούς σκοπούς και με πολλές φιγούρες και κλωθογυρίσματα. Με πολλά τσιαλίμια και τσακίσματα.

Λόγια του τραγουδιού "Αμάραντος".

Χορός η Βλάχα. Λόγια του τραγουδιού.

Λόγια χορού Φυσούνι.

Μεταξύ των χορών είναι η Γκάιντα (μονή και διπλή). Λόγια του τραγουδιού "Πέντε παλληκάρια κι έξη κοριτσάκια...", χορευτικό ιδιόρρυθμο, Διπλή Γάιντα.

Μεταξύ των συνηθισμένων χορών ήταν και η Γενοβέφα.

Χορευόταν και η Καραγκούνα.

Μεταξύ των χορών ήταν οι Κλέφτες.

Χορός "Τα μάτια του Δήμου". Λόγια του τραγουδιού.

Χορός ο Μενούσης. Λόγια του τραγουδιού.

Λόγια τραγουδιού του χορού Μπεράτι.

Χορεύεται και ο Ντελήπαπας, Στα Δύο ή Στα Τρία. Λόγια του τραγουδιού.

Χορός "Η Πανάγιω". Λόγια του τραγουδιού.

Χορός "Η Παπαλάμπραινα", λόγια του τραγουδιού.

Ο κάθε χορός έχει τα πατήματά του, τα βήματά του, την τέχνη του.

Χορεύεται "Η πέρδικα". Λόγια του τραγουδιού.

Το στρωτό Πωγωνίσιο στα δύο ή στα τρία, με τα ωραία στιχοπλόκια του. Λόγια τραγουδιών.

Ζαγορίσιος (παληός και καινούργιος). Λόγια τραγουδιών.

+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++

σελ. 194

Συνέχεια έσερνε το χορό η νύφη. Τη συνώδευε ο γαμπρός. Χόρευε με χάρη, με καμάρι, σαν πέρδικα γραμμένη. Ηξερε πολλές φιγούρες όμορφες. Ολοι οι χοροί της χορεύονταν με πολλά βεργολυγίσματα και κλωθοκαγκελίσματα. Την καμάρωναν όλοι. Τη χαίρονταν ο γαμπρός. Ο "χορός της νύφης" κρατούσε πολύ. Τα "βιολιά" τη συνώδευαν όλη την ώρα. Είχαν κι αυτά το σκοπό τους, το μυστικό τους. Γιατί στο χορό των "νεονύμφων" όλοι οι συγγενείς "κολλούσαν" στα βιολιά (φιλοδωρήματα που κολλούσαν στις μπάλλες των βιολιτζήδων). Πολλά ασημένια νομίσματα, φλωριά, λίρες και χαρτονομίσματα στόλιζαν τις μπάλλες τους. Από τα "κεράσματα" αυτά υπολόγιζαν και όλη την άλλη είσπραξι του γάμου. Και δεν έπεφταν έξω.

Χόρευε με τέχνη πολλούς χορούς. Τους ήξερε καλά από τα περασμένα παιδικά της χρόνια. Ολες οι κοπέλλες του χωριού χόρευαν όλους τους χορούς από μικρές ακόμα, στ' αλώνια του χωριού, παίζοντας τις "νυφάδες" στα σπίτια και στις αυλές τις μέρες της Πασχαλιάς και κάθε γιορτής. Οι καμποχωρίτες έλεγαν: "Οι Πωγωνήσιες και στο λόγγο που πάνε για ξύλα χορεύουν πιασμένες από τα κλαριά".

Ολοι οι χοροί της νύφης χορεύονταν με πολλά βεργολυγίσματα και κλωθοκαγκελίσματα.

++++++++++++++++++++++++++++++++++++

σελ. 195

Στο χορό των νεονύμφων όλοι οι συγγενείς "κολλούσαν" στα βιολιά. Πολλά ασημένια νομίσματα, φλωριά, λίρες και χαρτονομίσματα στόλιζαν τις μπάλλες τους. Από τα "κεράσματα" αυτά υπολόγιζαν και όλη την άλλη είσπραξη του γάμου. Και δεν έπεφταν έξω.

+++++++++++++++++++++++++++++++

σελ. 213

Στο τραπέζι του οντά ήταν η "μηλιά" στολισμένη με χάρτινα χρωματιστά λουλούδια, λουκούμια, σταφίδες, σύκα ξερά, κομμάτια σιουμπέκια, συκομαϊδες και μήλα. Στην επιστροφή στο σπίτι του γαμπρού, έπαιρναν και την στολισμένη "μηλιά" της νούνας τραγουδώντας το "Πήγαινα το δρόμο-δρόμο, μωρ' Χάιδω, Χάιδω, χαϊδεμένη μόγιο, βρίσκω μια μηλιά...". Η "μηλιά" στηνόταν στο τραπέζι του οντά με το τραγούδι "Στου καλού γαμπρού το σπίτι, μια μηλιά είναι φυτρωμένη...". Επειτα χόρευαν γύρω στη "μηλιά" τραγουδώντας το "Μηλίτσα πού 'σαι στο γκρεμό...". Ο βλάμης τίναζε ελαφρά την "μηλιά" για να πέσουν τα στολίδια της στο τραπέζι για να τα πάρουν τα παιδιά και τα κορίτσια. Μετά το τίναγμα τραγουδούσαν το "Αει μωρή μηλιά, μηλίτσα, και τριανταφυλλίτσα..."

+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++

σελ. 277

Λόγια του τραγουδιού "Τι στέκεις μαραμένη, Αλεξάντρα...", χορευτικό ιδιόρρυθμο.

++++++++++++++++++++++++++++++++++

σελ. 279

Μεταξύ των χορών είναι και η Βασιλαρχόντισσα. Τραγούδι χορευτικό ιδιόρρυθμο "Δεν είναι κρίμα κι άδικο...".

Λόγια του ιδιόρρυθμου χορού Βεργινάδα "Δέντρον είχα στην αυλή μου, για παρηγοριά δική μου...".